تحلیل ساختاری رقم در قرآن های ثبت شدۀ موزۀ ملی قرآن

ارزش کتابت در میان مسلمانان و به خصوص نگارش قرآن به عنوان کلام وحی در جهان اسلام به حدی از اعتبار برخوردار است که گسترۀ وسیعی از هنرها و هنرمندان حوزۀ کتاب آرایی را به نیت قرب الهی به خود وابسته کرده است. پرداختن به این مهم و رخصت دخول در این وادی مقدس، شایستگی، شأن و منزلتی می خواهد که به آسانی به دست نیامده و تنها به مهارت در اجرا منتهی نمی شود. در طول تاریخ اسلام عرفا، حکما و هنرمندان اندکی به کسب چنین شایستگی مفتخر گردیده اند و عدۀ معدودی از آن ها جرئت ثبت نام خود را به عنوان رقم داشته اند. بررسی این مرقومات اطلاعات ذی قیمت و مهمی را از نظر نام و نشان کاتب و همچنین شناخت سبک های متفاوت نُسَخ قرآنی در ادوار مختلف در اختیار پژوهشگران گذاشته است و در حکم شناسنامۀ این کتاب های آسمانی است. به همین دلیل، مشاهده و مطالعۀ قرآن های ثبت ملی در موزۀ قرآن انگیزۀ اصلی و هدف این پژوهش بنیادی قرار گرفت و تعداد شش نمونه از این قرآن ها که دارای رقم بود انتخاب گردید. در انتها با رویکردی تحلیلی توصیفی رقم های مورد نظر بررسی شد. مهم ترین نتیجۀ قابل ذکر این است که تقیه و تعهد اخلاقی در کاتبان قرآنی، که متأثر از آیین های دینی و آداب معنوی بوده است، هنرمند را ملزم به رعایت تواضع و فروتنی برای نگارش نام خود در کنار نثر معظم قرآن گردانده است که این شیوۀ رقم نگاری کمتر در کتابت نُسَخ غیرقرآنی مشاهده می شود.